تربیت کودک-روشهای مؤثر برای حرف شنوی کودکان
خیلی اوقات ، وادار کردن بچه ها به این که رفتار شایسته ای داشته باشند مشکل است . روش " هر چه می گویم همان است " که بیشتر والدین به آن متوسل می شوند ، معمولاً بی فایده است .
خوشبختانه روش هایی برای اداره رفتار بچه ها وجود دارد که بدون برخورد ، بدون اشک و قهر ، فریاد ، کتک کاری ، یا توهین ِ زبانی است . در این مبحث سعی کرده ایم اصولی را ارائه دهیم که عمل به آنها به شما و فرزندتان کمک می کند تا به هدف مطلوب برسید . شروع واقعی این گونه تربیت ، از سال های آغاز کودکی است .
به خاطر داشته باشید که در سنین پیش دبستانی ، بچه ها کارهای عادی روزمره و مهارت نظم و انضباط را که لازمه ی زندگی است ، به راحتی یاد می گیرند . برای تسلیم کردن کودکان روشی کلی وجود دارد که در همه ی شرایط ، مفید است . آن را یاد بگیرید و بعد در زمینه های مختلف امتحان کنید .
1 – برخورد مثبت داشته باشید
به رفتار
مناسب فرزند خود توجه کنید و در همان لحظه از آن تعریف کنید . سپس از او
درخواست نمایید ( یا او را راهنمایی کنید ) تا فعالیت بعدی را انجام دهد .
در این روش برای هر کاری که کودک درست انجام می دهد امتیازی قائل شوید ،
به نوعی که گویی جادویی در کار است ، او به طور باور نکردنی ، درخواست های
بعدی را اجابت می کند. به طور مثال به او بگویید :
- آفرین که یک لیوان شیر خوردی . حالا بیا کمی تخم مرغ بخور .
- خیلی خوب مسواک زدی . حالا بیا لباس خوابت را بپوش .
2 – برای کنترل او به نرمی رفتار کنید
هر گاه
ازکودک خود خواهشی دارید ، به سمت او بروید و به نرمی او را لمس کنید . به
طوری که حضور شما تقریباً موافقت کودکتان را ضمانت کند . اکنون درست در
جایی هستید که فرمان شما به یک عمل تبدیل می شود .
شما می خواهید
فرزندتان میز را بچیند ، اگر با فریاد از او بخواهید که از آن طرف خانه
بیاید و میز را بچیند ، حتماً مؤثر نخواهد بود ؛ بهتر است نزد او بروید و
آنچه که می خواهید به او بگویید ، سپس با او به آشپزخانه بروید .
هنگامی که خواهر و برادر مشغول نزاع و درگیری هستند ، نباید با داد و بیداد دعوا را متوقف کنید . به جای آن ، به طرف آنها بروید و صحبت کنید . خیلی اوقات همین آرامش شما برای ساکت کردن بچه ها کافی است .
اگر می خواهید موافقت کودک خود را جلب کنید کمتر از " نه مؤکد " استفاده کنید و حتی المقدور از حبس کردن او در اتاقش خودداری نمایید .
3 – فرزند خود را دوباره راهنمایی کنید
فرزند خود
را به سمت رفتار پسندیده هدایت کنید . اگر او به چیزی دست می زند که
نباید دست بزند ، به او بفهمانید که دقیقاً چه چیزهایی را می تواند لمس
کند یا بردارد . اگر او روی مبل بالا و پایین می پرد ، به جای اینکه او را
سرزنش کنید ، جایی را که می تواند جست و خیز کند به او نشان دهید .
4 – اشیاء مخرب را از دسترس کودک دور کنید .
اگر
فرزندتان روی دیوار رنگ آمیزی می کند ، مداد رنگی را از دسترسش دور کنید و
برایش توضیح دهید که چطور می تواند از مداد رنگی به درستی استفاده کند .
5 - عزت نفس کودکان را از بین نبرید .
اگر فرزند
خردسالتان روی میز ایستاده و می خواهید او را پایین بیاورید ، به او بگویید
" اجازه نداری روی میز بایستی ، خودت پایین می آیی یا من کمکت کنم ؟ " در
این صورت شما به نوعی ناتوانی های او را مهار می کنید و اعتماد به نفس از
شما به فرزندتان انتقال می یابد .
6 – فرزند خود را برای حضور در جمع آماده کنید
اگر فرزند
شما در حضور دیگران بد رفتاری کند ، باعث خجالت شما می شود و افرادی که
شاهد خرابکاری او هستند رنجیده می شوند . در این زمان اگر به او بگویید "
ساکت بنشین " ، معمولاً رفتارش بهبود نمی یابد .
قبل از هر وضع جدیدی همچون سوار شدن به
هواپیما یا حضور در جشن تولد ، موقعیت را برای او شرح دهید و انتظارات
واقعی خود را بیان کنید . به طور مثال بگویید :
وقتی سوار هواپیما می شویم ، در آنجا صندلی مخصوص خودت را داری و باید کمربندت را ببندی . می توانی کتاب بخوانی ، چیزی بخوری یا با اسباب بازی کوچکی بازی کنی .
وقتی فردا به جشن تولد می رویم ، از تو انتظار دارم شلوغ نکنی و هنگامی که دوستت کادوهایش را باز می کند ، بنشینی و تماشا کنی .
7 – به کودک کمک کنید که کمی جلوتر را ببیند .
بچه ها در هر
موقعیتی که قرار دارند ، رویدادهای بعدی را نمی بینند و فقط در لحظه زندگی
می کنند . برای همین ، هنگام گــذر از مرحله ای دیگر ، دچار مشکل می شوند .
بنا براین بهتر است هنگامی که می خواهید او را از جایی که دوست دارد به
جای دیگری ببرید ، ابتدا پنج دقیقه قبل او را مطلع کنید که تا چند لحظه
دیگر باید اینجا را ترک کنید . اگر بی خبر دست او را بگیرید و به جای دیگری
ببرید باعث آزار او می شوید .
8 – از جایی که برای او مشکل ساز است دور شوید
اگر هر بار
با کودکتان به سوپر مارکت رفتید و با مشکلاتی روبرو شدید ، زمانی به آنجا
بروید که کسی از او نگهداری می کند . بهتر است مدت یک ماه به او فرصت دهید و
او را همراه خود به خرید نبرید ، این مدت ، زمان مناسبی است که این چرخه ی
منفی بشکند و به شما و فرزندتان اجازه دهد که روال عادی پیدا کنید .
9 – کودکتان را به جای دیگری ببرید
اگر در
رستوران هستید و او بهانه گیری می کند ، کودکتان را بردارید و از آنجا خارج
شوید . اغلب بیرون رفتن و انتقال او به جایی دیگر ، باعث آرامش او می شود .
کارهای روزمره را به
طور منظم انجام دهید . لباس پوشیدن ، مسواک زدن ، باز کردن در ، تمیز کردن
اسباب بازیها ، رفتن به رختخواب ، همه ی اینها مجموعه ای هستند که
رویدادهای مهم روزانه محسوب می شوند. شما می خواهید فرزندتان هر یک را با
موفقیت پشت سر بگذارد و در گذر از هر مرحله ، رفتار مناسبی داشته باشد .
اما ممکن است رفتارهای منفی مثل فریاد زدن نیز به سرعت در روال عادی روزمره
جای بگیرد .
10 – در هر مرحله او را راهنمایی کنید
دقت
کنید که هر یک از مراحل رشد کودکتان در کارهای روزمره پنهان شده است . او
به تدریج می تواند کفشهایش را بپوشد و یا به حمام برود . شما نخست باید او
را از لحاظ فیزیکی ( در هر مرحله انجام امور روزانه ) راهنمایی کنید و بعد
فقط نظاره گر باشید .
مثلاً به او بگویید : " من نمی توانم لباست را دربیاورم ؛ اما تو را تماشا می کنم که چطور این کار را می کنی ."
11 – گاهی بعضی امور را به کودک یادآوری کنید
بچه
ها به راحتی ممکن است چیزی را فراموش کنند . این وظیفه شماست که بعضی
موارد را به آنها تذکر دهید . مثلاً اگر کودک شما فراموش کرد به دستشویی
برود . باید با مهربانی به او بگویید " وقت دستشویی" رفتن است . یک کلمه ی
یاد آوری برای او بسیار مفید خواهد بود .
12 – هنگام فرمان دادن به کودک ، از دستورات واضح و روشن استفاده کنید
به
جای اینکه بگویید " اتاقت را مرتب کن " بهتر است به مورد مشخصی اشاره کنید
. یعنی بگویید کتاب ها را در قفسه آبی ، و اسباب بازی ها را در قفسه
پایینی بگذار. هر قدر فرمان های شما واضحتر باشد پذیرفتن آنها برای کودک
آسانتراست .
13 – علت انجام هر کاری را برای کودک توضیح دهید
1
) همانطور که شما و فرزندتان در حال مسواک زدن هستید ، برای آگاهی او
توضیح دهید که چه کار می کنید و چرا . مثلاً بگویید : " ببین من خمیر دندان
را به تمام دندانم می رسانم . می خواهم همه ی جوجوهایی که آنجا زندگی می
کنند را در بیاورم . حالا با آب ، دهانم را می شویم ، غرغره می کنم و بعد
آب دهانم را بیرون می ریزم . بیا با هم این طوری مسواک بزنیم ".